Wandelingen en rondleidingen

Bosch Museumkwartier is ontmoetingsplaats

door Ed Hupkens

Op vrijdag 24 mei 2013 opende prinses Beatrix in het Museumkwartier de nieuwbouw van het Stedelijk Museum 's-Hertogenbosch (SM's) en de renovatie en uitbreiding van het Noordbrabants Museum (NbM). Gebruikelijk wordt bij een opening een lint doorgeknipt. Echter, prinses Beatrix verbond twee kleurige linten met elkaar, als symbool voor de samenwerking van beide musea. Een dag later mocht het grote publiek gratis naar binnen. Gedurende de gehele middag vonden allerlei activiteiten binnen en buiten het Museumkwartier plaats. De belangstelling was buitengewoon groot, al voor het openingsuur stond een flinke rij mensen tot aan de Verwersstraat. De prognose van 2.500 belangstellenden op deze eerste publieksdag werd ruimschoots overtroffen: maar liefst rond de 7.000 bezoekers maakten van de gelegenheid gebruik om een kijkje te nemen in het nieuwe Museumkwartier 's-Hertogenbosch.

Er is iets moois ontstaan tussen Verwersstraat en De Mortel. Bij en na de opening waren vooral veel waarderende woorden te horen. Twee compleet verschillende musea samen onder één dak, die nauw samenwerken maar ook hun eigen identiteit willen behouden. Ze delen een aantal voorzieningen: bibliotheek, beveiliging, schoonmaak, klimaatbeheersing, telefooncentrale, marketing, expeditie, werkplaats, auditoria, museumwinkel, restauratieatelier, restaurant, personeelskantine. Maar ze doen ook een aantal zaken niet samen. “En dat moet zo blijven”, vinden directeur Charles de Mooij van het NbM en René Pingen van het SM's. Zo zijn er geen afspraken over gezamenlijke exposities gemaakt. Het Stedelijk is experimenteler, zit dichter op de actualiteit, heeft hedendaagse kunst en design. Het Noordbrabants draagt een historie van 175 jaar verzamelen met zich mee, het heeft meer distantie in tijd. Met ruim 5.000 vierkante meter kan het nieuwe Museumkwartier zich tot de grote musea van Nederland rekenen. De totale kosten bedragen 53 miljoen euro. Janneke Bierman (Bierman Henket Architecten) ontwierp de plannen voor de renovatie, uitbreiding en nieuwbouw. “Een vergeten hoek in de binnenstad is getransformeerd tot een culturele ontmoetingsplaats”, aldus Bierman.

Wonderlijke verzameling

Zeven eeuwen historie komen samen in de wonderlijke opeenhoping van gebouwen tussen Verwersstraat, Beurdsestraat, De Mortel en Waterstraat. Van bogardenklooster (1309) en jezuïetencollege (1613) tot gouvernement (1768), is het Noordbrabants Museum sinds 1987 in dit gebouw gehuisvest. Het NbM herbergt regionale kunst, cultuur en geschiedenis. Het is volledig gerenoveerd, de zogenaamde Quistvleugel - vernoemd naar de architect Wim Quist - is uitgebreid met nieuwe museumzalen. De nieuwe zalen worden omringd door vijf museumwoningen, die een blinde muur aan het aangrenzende plein voorkomen.
Aan de overkant van de gouvernementstuin heeft het Stedelijk Museum een nieuw gebouw gekregen met een eigen hoofdentree. De markante wenteltrap van Janneke Bierman in de open en lichte ruimte valt direct op. De inrichting van de receptie van de broers Humberto en Fernando Campana uit Brazilië is een blikvanger: een golvend beeldhouwwerk, bestaande uit 194 lagen multiplex, dat reikt van vloer tot plafond en zich uitstrekt van hal tot museumwinkel. Het vormt tevens de buitenzijde van het auditorium, dat plaats biedt aan lezingen, concerten en ontvangsten. De ovale ruimte is bespannen met koeienhuiden. Een bijzondere groenglazen gevel en uitkragende massa's die meedraaien met de richting van de aangrenzende steeg De Mortel, vormen een eigentijdse ingreep in deze voorheen verloren hoek van de binnenstad.

Waterstraat

Tussen beide musea, aan de Waterstraat, ligt het 19e-eeuwse monumentale gebouw van de voormalige provinciale griffie van de architect en rijksbouwmeester Jacobus van Lokhorst (1844 - 1906). Hier zijn de gemeenschappelijke functies gevestigd. Daarnaast zijn Erfgoed Brabant en het Provinciaal Archief Bodemvondsten er gehuisvest. De gebouwen vormen als het ware een kralensnoer om de monumentale museumtuin.
Zowel het oude gouvernement als het nieuwe Stedelijk openen zich naar de stad. Aan alle kanten biedt het Museumkwartier doorkijkjes naar stad en tuin. En ook van buitenaf ogen de panden opener. Beide musea en de gezamenlijke afdelingen worden met elkaar verbonden door een centrale verbindingsgang. Deze hoge ruimte heeft een glazen gevel aan de tuinzijde en maakt een rondgang om de tuin mogelijk. De transparante gang vormt de verschillende gebouwen tot een ruimtelijk geheel, terwijl beide musea hun eigen karakter behouden. Modernisme naast traditie. Beleving naast verstilling. Lef, vermaak en reuring naast monumentaliteit en historie. Zelfs voor wie musea en cultuur niet zijn of haar ding zijn, kan hier terecht: museumtuin, winkel, restaurant, verbindingsgang en bibliotheek zijn zonder toegangskaartje vrijelijk te bezoeken.

Openingstentoonstellingen

Uit de tentoonstellingen blijkt de eigenheid van beide musea. Het Noordbrabants Museum heeft vier openingsexposities. Met 'The Moonlight Garden' heeft de kunstenaar Marc Mulders een grote overzichtstentoonstelling met werken uit alle door hem beoefende genres: schilderijen, glaskunst, aquarellen, natuurfotografie, politieke collages en tapijten. Kiki van Eijk en Joost van Bleiswijk tonen in 'Co-evolution' tachtig topstukken uit de eerste tien jaren van hun succesvolle carrières. Kiki van Eijk is ook de ontwerpster van het speciale, koningsblauwe, stoffen behang in de Statenzaal. 'Saenredam in Den Bosch' is een kleine expositie van veertien werken van de wereldberoemde kunstenaar Pieter Saenredam (1597-1665). De gedetailleerde kerkinterieurs en nauwkeurige stadsgezichten zijn alle ontstaan in 1632 te Den Bosch. Onder de noemer 'Brabantse Nieuwe' biedt het NbM een podium aan jonge kunstenaars uit Brabant. De spits wordt afgebeten door kunstenares Marina Visic.
Het Stedelijk Museum heeft drie openingsexposities. Voor de tentoonstelling 'Framed' treedt Ted Noten op als gastcurator, waarbij hij zijn netwerk van inspiratiebronnen presenteert in combinatie met eigen werk. Thema's als hebzucht, leegte, schoonheid, sterfelijkheid en intimiteit staan centraal. Onder de titel 'Your Fly is Open' presenteert de Engelse kunstenares Julie Verhoeven een installatie met drie video's, waarbij ze refereert aan sieraden en keramiek uit de collectie van SM's. Met de tentoonstelling 'Raakvlakken' kiest het SM's voor een selectie hoogtepunten uit zijn vermaarde collectie kunstenaarskeramiek en sieraden van na 1945.

Vaste collecties

Naast de tijdelijke tentoonstellingen hebben beide musea hun vaste collecties. De vroegere Statenzaal is grondig gerenoveerd, doet dienst als ontvangstzaal en auditorium. Indrukwekkend zijn de glas-in-loodramen, de kolossale kroonluchters, het houten plafond en het speciale behang van Kiki van Eijck. De stof werd geweven in het Textiellab van het Textielmuseum in Tilburg. De Bruegel- en Tenierszalen vormen het decor voor kunst uit de 16e en 17e eeuw. Naast werken van beide schilderfamilies zijn er schilderijen van hun tijdgenoten. Op de bovenverdieping wordt in drie paviljoens het verhaal van de oude Romeinen verteld: Soldaten aan de Grens, Thuis in Romeins Brabants en De Wereld van de Goden (met onder meer de Tempel van Empel). In het najaar van 2013 wordt in de Brabantzaal de expositie geopend over de geschiedenis van hertogdom en provincie, van de middeleeuwen tot in de 20ste eeuw. Wat de toekomst Brabant kan bieden is te zien - ook vanaf de herfst - in de toekomstpaviljoen. Op talloze plaatsen in het museum staan beeldschermen. Via deze interactieve verdiepingsschermen duikt men digitaal in de achtergronden van de tentoongestelde objecten. Speciaal voor kinderen zijn er multimediale ontdekstations. Deze grote interactieve touchscreens laten kinderen door hun eigen ogen de achtergronden van de collecties ontdekken. Naast het kijken biedt het museum het onderwijs en individuele ouders de mogelijkheid om te 'doen' via twee educatieve ruimtes, het Medialab en het Spetterlab.
De kern van de museale collectie van het Stedelijk Museum wordt gevormd door moderne en eigentijdse sieraden en keramiek. Met werken van aansprekende kunstenaars als Pablo Picasso, Alessandro Mendini, Gijs Bakker en Hella Jongerius. Daarnaast worden werken van veelbelovend en jong lokaal talent tentoongesteld. Het SM's heeft ook een kunstuitleen. De uitleen heeft de beschikking over een actuele verzameling moderne kunst. De collectie bestaat uit schilderijen, prenten, foto's, kleine beelden en objecten en sieraden.
20
KringNieuws 4 (2013) 20-22

Op deze pagina

Wandelingen en rondleidingen
URL om naar deze pagina te linken:

Bossche Encyclopedie |